Jaak Fontier

Kunstcriticus AICA

Juni 2006

In het werk van Marcase, in de loop van meer dan drie decennia ontstaan, treffen we continuïteit aan, samenhang, verband. En tevens is er vernieuwing, zodat we de diverse fases kunnen onderscheiden. Wat we hier vandaag zien, is de meest recente face, het resultaat van de laatste, voorlopig laatste stap in een proces van voortgang, onderzoek en vinding. De continuïteit, de basis, de beginselen, die de beelding bepaalden en nog steeds bepalen, dienen even in woorden gevat, zodat we beter gewa­pend, taalgewapend, de analyse van het recente werk kunnen aanpakken.

De omzetting, de transpositie van natuurlijke, waargenomen of concrete gegevens tot structuren, tot beeldende elementen is de eerste rode draad die doorheen het hele oeuvre zien lopen. Het omzet­tingsproces komt neer op een abstrahering van het uitgangsmateriaal door middel van hoogwaardige, technische, tekenkundige en picturale middelen; middelen die vaak op erg inventieve wijze werden aangewend en gecombineerd. Vermenigvuldiging van het beeld, toepassing aan grafische werkwij­zen, seriële uitwerking en opbouw in reeksen speelden in beperkte perioden een belangrijke rol. Het doorgedreven vakmanschap en de exploratie van de mogelijkheden van de gelaagdheid, van de toe­passing en de werking van diverse verflagen bepalenhet geheel van de démarche en vormen een tweede rode draad.

Voor Marcase is het vlak van een schilderij een belevingsveld, een terrein, waarop allerlei gevoelig­heden van kleur, toon, lijn, beweging en sierlijkheid hun vertolking vinden. Het is tevens een veld waarop contrasten plaats hebben, confrontaties van het organische met het meetkundig gevormde, het lineaire met het meetkundig gevormde, het lineaire tegenover het vlakmatige, het losse en spon­tane tegenover het strakkere, het strengere, het meer geordende. In elke compositie zien we aldus de werking van het contrast, de confrontatie. Dit lijkt me een derde rode draad, herkenbaar in het geheel van het oeuvre.

Richten we nu onze aandacht op de geëxposeerde werken. Zien we hoe de rode draden ook hier zijn doorgetrokken? Ik meen van wel. Droedels zijn tekeningen, krabbels, die op onbewuste manier ont­staan, terwijl iemand telefoneert, een vergadering bijwoont en hetzij zich verveelt, hetzij een behoefte bevredigt aan beweging, ontlading, dynamiek of manueel bezig -zijn. In een gesprek met Marcase over zijn recente werken liet hij zich dit woord ontvallen: het uitgangspunt van deze composities in vergelijkbaar met een droedel. Vergelijkbaar inderdaad maar toch grondig anders, meen ik. Vooreerst ontstaan deze tekeningen van de kunstenaar vanuit een meer in de handgehouden bewustzijn. Dit zijn geen willekeurige, vrijblijvende krabbels, geen in verstrooidheid afgewonden kluwens zoals de droedels op notitieboekjes, agenda's, bierviltjes of onderliggers aangebracht, Deze tekeningen hebben een meer geordend karakter, zijn geen aan de verstrooidheid of het zuiver onbewuste handelen ontsprongen tekens. Verder roepen ze suggesties op van takken, twijgen, eventueel touwen en lijken dus gevoed door het beeldende arsenaal dat ook voor het vroeger werk vormelijk materiaal leverde.

De uitwerking van contrast en confrontatie, die andere rode draad, kreeg in het recente werk vorm in de oppositie van lijn en vlak, van het sterk grafische en tekenkundige element tegenover de individu­ele aanwezigheid van het grote vlak, éénkleurig of, een enkele maal, tweekleurig. De beweging van de liniatuur is gemonteerd in de verstilling van rustige vlakken, de dynamiek van het lijnenspel is ge­vat in de onbeweeglijkheid van de kleurvelden.

Die kleurvelden vragen trouwens een andere beschouwing, letterlijk een blik van dichtbij. Bij het nauwkeuriger kijken zien we het verfijnde spel van de gelaagdheid, de visuele rijkdom en variaties die bekomen worden door de opbouw met verflagen. Er zijn doorschemeringen, doorspelingen en transparanties van tonen en die op het eerste gezicht egaal gestreken, volkomen éénkleurige oppervlakte.